Long time no see

Χρόνια και ζαμάνια. Για όσους διάβασαν το τελευταίο ποστ σχετικά με το πρόβλημα υγείας του πατέρα μου έχω να πω πως η ιστορία έλαβε τέλος. Ο πατέρας πέθανε. Ήταν κάτι που περιμέναμε, κάτι για το οποίο είχαμε προετοιμαστεί ακόμα και με το άκουσμα της διάγνωσης του καρκίνου.

Για αρκετό καιρό προσπάθησα να ξεκαθαρίσω τα συναισθήματα μου και να βγάλω ένα τελικό συμπέρασμα για το τι σημαίνει αυτός ο θάνατος. Αυτό το μήνα που πέρασε από την μέρα της κηδείας έχω βιώσει ένα σωρό έντονα και πολλές φορές αντικρουόμενα συναισθήματα. Υπερίσχυσε βέβαια η θλίψη και ακόμα περισσότερο η οργή. Για κάποιο λόγο οι νεκροί με θυμώνουν. Θέλω να τους βρίσω. Να τους χλευάσω. Υποθέτω πως κάπου βαθιά μέσα μου πιστεύω πως αν τους προκαλέσω αρκετά ίσως να καταφέρω να τους ξυπνήσω από τον αιώνιο ύπνο τους.

Ένα άλλο πράγμα που κατάλαβα είναι πως θα ήθελα η όλη υπόθεση με τον πατέρα μου να τελειώνει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Ειλικρινά όπως το σκέφτομαι ο θάνατος θα έπρεπε να είναι κάτι σαν μια μετακόμιση και τίποτα παραπάνω. Να φορτώνεις την κάσα σε ένα φορτηγό μαζί με μια δυο βαλίτσες, να λες ένα ‘στο καλό’ και ύστερα να επιστρέφεις στο σπίτι σου χωρίς να γυρίσεις να κοιτάξεις πίσω.

Δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Οι νεκροί επιστρέφουν καθημερινά. Επιμένουν. Εμφανίζονται στον ύπνο σου. Είναι εκεί, πάνω στα προσωπικά τους αντικείμενα που ακόμα δεν βρήκες το κουράγιο να μαζέψεις, παραμένουν online σε όλους τους προσωπικούς τους λογαριασμούς. Ξεπετάγονται απροειδοποίητα τις πιο απίθανες στιγμές, όταν οδηγάς, όταν ψωνίζεις, όταν ξεκαρδίζεσαι, ακόμα κι όταν φτάνεις σε οργασμό και το τελευταίο που θες να σκέφτεσαι είναι το πόσο μοιάζει το δικό σου βογκητό με τον τρόπο που κι εκείνοι μούγκριζαν τις τελευταίες στιγμές αγωνίας προτού αφήσουν την τελευταία τους πνοή.

Η φαλάκρα

Το πιο σκληρό πρόσωπο μιας ανίατης ασθένειας είναι η αίσθηση ανικανότητας που σου αφήνει. Η συνειδητοποίηση πως δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, πως δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγεις το μοιραίο. Το μόνο που σου απομένει είναι να βρεις μερικές κουβέντες για να παρηγορήσεις τον άνθρωπο σου όμως γρήγορα καταλαβαίνεις πως ούτε αυτό βοηθάει. Λες ψέμματα και το ξέρεις κι εσύ κι εκείνος. Τις περισσότερες φορές ξεσπάς ή προσπαθείς να κρύψεις την απόγνωση σου συγκρατώντας τα δάκρυα σου και δαγκώνοντας το στόμα σου.

Άλλες φορές, ιδίως όταν σε καταβάλλει η κούραση, το πράγμα σου φαίνεται γελοίο. Η συσκευή του ορού, η συσκευή του οξυγόνου, οι γκριμάτσες του αρρώστου όταν προσπαθεί να φάει με το ζόρι μια μπουκιά λερώνοντας σαν μικρό παιδί το στόμα του. Σκέφτεσαι τι γελοίο πράγμα είναι ο άνθρωπος και πόσο ατελές. Πιάνεις τον εαυτό σου να γελά με πρησμένα από το κλάμα μάτια.

Υποθέτω πως όλοι θα συμφωνήσουμε με εκείνη την δήλωση του Γούντυ Άλλεν πως είναι κατηγορηματικά κατά του θανάτου. Όσο αστείο κι αν ακούγεται δεν νομίζω πως ένας λογικός άνθρωπος έχει κάτι παραπάνω να πει για το θέμα.

Η δυσάρεστη αλήθεια είναι πως ότι κι αν πεις, όσο κι αν προσπαθήσεις να το εκλογικεύσεις ή να το ξορκίσεις το να ξέρεις πως κάποια στιγμή θα τα τινάξεις είναι απαίσιο. Εμένα προσωπικά μου προκαλεί αηδία και θυμό όμως αυτή είναι μια δική μου ιδιοτροπία. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο για να στέκεται απέναντι στο μοιραίο. Το σίγουρο είναι πως όλοι οι τρόποι και όλες οι μέθοδοι είναι αναποτελεσματικές κι αποτυχημένες. Στο τέλος ότι και να κάνεις πεθαίνεις.

Αν το καλοσκεφτείς όλες μας οι πράξεις, λίγο ή περισσότερο, περιστρέφονται γύρω από αυτό το γεγονός. Ή πιο σωστά γύρω από την προσπάθεια μας να ξεχάσουμε ή να αρνηθούμε αυτό το γεγονός. Σύμφωνα με τον Γερμανό φιλόσοφο Heidegger η λογική και  η φιλοσοφία η ίδια είναι ένα σύμπτωμα της εν γένει αδυναμίας μας να αντιμετωπίσουμε το μυστήριο της ζωής. Βρίσκουμε νόημα σε εκατοντάδες δευτερεύοντα πράγματα γιατί αρνούμαστε να εξετάσουμε την βαθύτερη ουσία και το νόημα της ύπαρξης μας. Μπορεί ο Heidegger να ήταν υποστηρικτής των Ναζί όμως δύσκολα μπορείς να αντικρούσεις το επιχείρημα του.

Το πως αντιμετωπίζουμε οι άνθρωποι τον θάνατο μου θυμίζει έναν συνάδελφο του πατέρα. Ήταν ένας σχετικά κοντός, αδύνατος κύριος που κρατούσε ένα δερμάτινο χαρτοφύλακα μόνιμα στο χέρι. Τον συναντούσαμε συνήθως έξω από το εφετείο και ήταν πάντα βιαστικός. Έμοιαζε άνθρωπος που προσέχει πολύ τον εαυτό του. Τα δόντια του ήταν καθαρά, τα λευκά πουκάμισα του σιδερωμένα. Χαμογελούσε με αυτοπεποίθηση. Το μόνο ελάττωμα του ήταν η φαλάκρα του και το πως προσπαθούσε να την διαχειριστεί. Εκείνη η σειρά από όρθιες τρίχες τις οποίες προσπαθούσε –μάταια- να τιθασεύσει τραβώντας τες με πείσμα πάνω από το γυμνό κεφάλι του.

Υπαρξιακά μιλώντας … είμαστε όλοι φαλακροί.

Όλοι τελειώνουμε

Δεν ξέρω τι μπορεί να κάνει κανείς για να αντιμετωπίσει τον φόβο του θανάτου. Έχω διαβάσει αμέτρητα βιβλία για την τέχνη του να ζεις όμως πολύ λίγα για την τέχνη του να πεθαίνεις. Η θρησκεία προσπαθεί να μας παρηγορήσει με τρελές ιστορίες για την μετά θάνατον ζωή όμως κακά τα ψέμματα όταν φτάνει η ώρα σου δύσκολο να πιστέψεις το οτιδήποτε. Ούτε η ηρωίδα Αντιγόνη μπόρεσε να γλιτώσει από τον φόβο του θανάτου.

ἀλλ’ ὧδ’ ἔρημος πρὸς φίλων ἡ δύσμορος
ζῶσ’ εἰς θανόντων ἔρχομαι κατασκαφάς·

μα έτσι παρατημένη από τους φίλους,
ζωντανή κατεβαίνω η μαυρομοίρα
στων πεθαμένων τα λημέρια,

Ούτε ο Χριστός

πάτερ μου ει δυνατόν εστί παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο

Ούτε το θρυλικό Κογιότ

Το σίγουρο είναι πως όπως και με την φαλάκρα έτσι και με τον θάνατο η αποδοχή μοιάζει να είναι η καλύτερη στρατηγική. Γνωρίζω αμέτρητους ευτυχισμένους και πετυχημένους φαλακρούς. Από τον γίγαντα Ζιντάν μέχρι τον παιδικό μου ήρωα Billy Corgan και τον απολαυστικό κωμικό Larry David. Αλλά και τα δικά μας sex symbols όπως o Γιώργος Παπανδρέου και ο Γρηγόρης Γεωργάτος. Δεν γνωρίζω όμως κανένα εραστή με περουκίνι ή πατικωμένες τρίχες από την μια άκρη στην άλλη.

Το ίδιο ισχύει και με την επίγνωση του θανάτου. Οι μελέτες έχουν δείξει πως οι άνθρωποι που έχουν επίγνωση της θνητότητας τους τείνουν να υιοθετούν ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής και να είναι πιο συνεπείς στα τσεκ απ τους και στις επισκέψεις τους στο γιατρό.

Είναι μια στατιστική αλήθεια την οποία μοιάζει να γνώριζαν καλά οι άνθρωποι της αρχαιότητας οι οποίοι δημιούργησαν δεκάδες μύθους με ήρωες που κατεβαίνουν ζωντανοί στον κόσμο των νεκρών για να φέρουν πίσω πολύτιμη γνώση για την ζωή.

Σε ένα βαθμό είναι λογικό. Η επίγνωση της θνητότητας μας είναι ο πυρήνας της συνείδησης μας, αυτό που μας ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα πλάσματα του ζωικού βασιλείου. Η ανθρώπινη περιέργεια και η δίψα για γνώση είναι πρώτα από όλα μια βαθιά ανάγκη να κατανοήσουμε το συνταραχτικό γεγονός της ύπαρξης και συνεπώς του θανάτου μας.

Να σκάψουμε λίγο να δούμε τον παππού;

Λίγες μέρες μετά την κηδεία επισκεφτήκαμε το μνήμα οι πιο στενοί συγγενείς για να αφήσουμε μερικά λουλούδια (και να χαζέψουμε έναν νυσταγμένο παπά να μουρμουρά πάνω από το χώμα). Για πρώτη φορά πήραμε μαζί και τα ανίψια μου, δυο αγόρια εφτά και δέκα χρονών.

Ο μικρότερος, ο συνονόματος με τον νεκρό παππού του, Στέφανος στάθηκε πάνω από το σκαμμένο χώμα. Φυσικά ακόμα δεν είχαν μπει τα μάρμαρα. Κοίταξε με απορία την ατελείωτη έκταση με τους τάφους και ύστερα τον τάφο του παππού του. Γύρισε προς το μέρος μας.

‘Μπορούμε να σκάψουμε λίγο να δούμε τον παππού;’ μας ρώτησε.

Αν είσαι παιδί η περιέργεια υπερισχύει του φόβου. Ίσως αυτό είναι που δεν θα έπρεπε ποτέ να ξεχνάμε. Πως η ζωή είναι ένα μυστήριο. Το μεγαλύτερο και συγκλονιστικότερο μυστήριο του κόσμου και πως πίσω από τον παγερό φόβο για το τέλος υπάρχει ταυτόχρονα ένα συγκλονιστικό δέος για την ομορφιά της ζωής. Όπως όταν κοιτάς από την άκρη ενός γκρεμού την πανέμορφη άβυσσο που εκτείνεται μπροστά σου.

Αν πάλι  όλα αυτά δεν σας παρηγορούν καθόλου, όπως συχνά συμβαίνει και με μένα, τότε υπάρχει και το σεξ. Μια διαδικασία που σε αντίθεση με την ζωή το να ‘τελειώσεις’ είναι ότι καλύτερο μπορεί να σου συμβεί.

Οι Σκοτεινές Πλευρές

Θυμάμαι όταν ήμουν στο νηπιαγωγείο μας ζήτησαν να φτιάξουμε μια ζωγραφιά για να μπει στο ετήσιο ανθολόγιο. Έκατσα και ζωγράφισα ένα σπιτάκι. Ένα μεγάλο άνθρωπο που ήταν ο μπαμπάς. Έναν πιο μικρό που ήταν η μαμά. Κι έναν ακόμα πιο μικρό που ήμουν εγώ. Ύστερα έπιασα μια μαύρη κηρομπογιά και μουτζούρωσα όλη την ζωγραφιά από πάνω μέχρι κάτω.

‘Τι είναι αυτές οι μουτζούρες Main Menu;’ με ρώτησε η δασκάλα.

Σήκωσα τα χέρια και της απάντησα με απόλυτη φυσικότητα.

‘Είναι το σπίτι μας, ο μπαμπάς, η μαμά κι εγώ και είναι νύχτα’.

‘Έχεις πολύ φαντασία’ μου είπε και χαμογέλασε.

Με θυμάμαι εκείνη την μέρα να γυρνάω στο σπίτι από το σχολείο. Ήταν μια ανοιξιάτικη μέρα, καλή ώρα. Κουβαλούσα την βαριά μου τσάντα, ιδρωμένος. Πρώτη φορά συνειδητοποιούσα πως η πραγματικότητα ενός ανθρώπου μπορεί να είναι κάτι τόσο παράξενο και υπερβατικό για ένα τρίτο. Η αλήθεια ήταν πως δεν είχα καθόλου φαντασία. Αυτό που είχα ζωγραφίσει δεν το είχα φανταστεί. Στο σπίτι μας ήταν πράγματι νύχτα. Πάντοτε, συνέχεια, από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ …

Δεν έχεις ελπίδα

Την σκοτεινή σου πλευρά δεν μπορείς να την ξεφορτωθείς. Μπορείς να φτιάξεις τα δόντια σου, μπορείς να καθαρίσεις τα σημάδια της ακμής σου, μπορείς να αγοράσεις ένα μεγάλο αμάξι και να κυκλοφορείς με μια εντυπωσιακή γυναίκα που σου κάνει πίπες όσο αλλάζεις τις ταχύτητες όμως η σκοτεινή σου πλευρά θα παραμείνει εκεί.

Η λογική λέει πως κάτι που δεν μπορείς να το αλλάξεις καλό είναι να προσπαθήσεις να το αποδεχθείς και να προσπαθήσεις να μην ντρέπεσαι για αυτό. Ακούγεται τόσο απλό που είναι να απορείς γιατί δεν το κάνουμε όλοι. ‘Γεια σας είμαι ο Main Menu είμαι αλκοολικός και ο θείος μου με χάιδευε στο ιατρείο του την ώρα που μου εξέταζε τις αμυγδαλές’.

Αστειεύομαι βέβαια.

Όμως η ουσία παραμένει πως το να αποδεχθείς και να συμβιβαστείς με την σκοτεινή σου πλευρά είναι κάτι τρομερά δύσκολο. Είναι ένα ταμπού. Κάτι που ελάχιστοι θα καταλάβουν.

Όμως δεν έχεις άλλη επιλογή.

Ρόμπερτ Κραμπ – Ο Πατέρας των Δαιμόνων

To 1994 προβλήθηκε στις αίθουσες του σινεμά ένα ντοκυμανταίρ για την ζωή και το έργο του ‘αιρετικού’ σκιτσογράφου Robert Crumb. Ο Crumb υπήρξε από τους πρώτους Αμερικάνους σκιτσογράφους που αμφισβήτησαν την κυριαρχία των κόμικ των σούπερ ηρώων. Οι αστείοι ήρωες του είναι κάθε άλλο παρά ‘ηρωϊκοί’. Είναι πνιγμένοι στις νευρώσεις, έχουν εμμονή με το σεξ, και η μόνη υπέρβαση τους είναι πως στερούνται κάθε έννοια ηθικής και αγάπης για το ανθρώπινο είδος.

Το ντοκυμανταίρ είναι ένα αριστούργημα. Ο Κραμπ είναι ακριβώς αυτό που θα περίμενε κανείς διαβάζοντας τα κόμικ του. Ένας άνθρωπος που νιώθει ‘παράξενος’, ‘ελαττωματικός’, ένα ψηλόλιγνο γκόλουμ βγαλμένο κατευθείαν από το δάσος της αμερικάνικης επαρχίας.

Παρόλα αυτά δεν είναι δυστυχισμένος.

Είναι δημιουργικός, είναι αστείος, είναι ήρεμος. Μοιάζει να έχει συνηθίσει να ζει με τους δαίμονες του. Η αλήθεια είναι πως κοιτάζοντας τον να ποζάρει δίπλα στην όμορφη σύζυγο του ανάμεσα σε εκείνα τα γκροτέσκα σκίτσα σκέφτεσαι πως αντιμετωπίζει την σκοτεινή πλευρά του όπως θα αντιμετώπιζε ένα καλός γονιός ένα προβληματικό παιδί. Περιβάλλοντας το με αγάπη και αποδοχή.

Μπαμπά σε αγαπάω

Αυτό τον καιρό ο πατέρας μου βρίσκεται στο νοσοκομείο σε πολύ κρίσιμη κατάσταση. Σήμερα το πρωί σήκωσα το ακουστικό και τον πήρα τηλέφωνο. Του είπα πως τον αγαπάω και πως τον σκέφτομαι συνέχεια. Το ξαναλέω εδώ και έτσι ευελπιστώ να μείνει για πάντα γραμμένο όσα χρόνια και να περάσουν.

Είναι αλήθεια πως η οικογένεια μου πέρασε πολλές δυσκολίες. Ιδίως τα πιο ευαίσθητα χρόνια της παιδικής μου ηλικίας ήταν κυριολεχτικά βαμμένα, όπως η παιδική μου ζωγραφιά, με μαύρο χρώμα.

Για πολλά χρόνια προσπάθησα να ξεφορτωθώ εκείνη την εικόνα με χίλιους τρόπους. Προσπάθησα να προσποιηθώ πως όλα ήταν καλά κι ύστερα όταν είδα πως αυτό δεν λειτουργούσε προσπάθησα να εκδικηθώ τους πρωταγωνιστές αυτού του δράματος. Μίσησα την μητέρα μου και τον πατέρα μου με όλη μου την ψυχή, τους κατηγόρησα, τους έβρισα, προσπάθησα να τους εξαπατήσω.

Όταν είδα πως ούτε αυτό λειτουργούσε αποφάσισα να τους εκδικηθώ κάνοντας κακό στον εαυτό μου. Έζησα αυτοκαταστροφικά, κάνοντας σκληρά ναρκωτικά, οδηγώντας επικίνδυνα στον δρόμο, μπλέκοντας σε καυγάδες χωρίς σημασία …

Ήμουν ένα προβληματικό παιδί. Ήμουν ένας δαίμονας, μια σκοτεινή όψη της οικογένειας μου.

Όμως για τον πατέρα μου όλα αυτά δεν είχαν καμία σημασία. Συνέχιζε να με αγαπάει και να με αποδέχεται για αυτό που ήμουν.

Δεν γράφω αυτό το κείμενο για να του ανταποδώσω τα όσα έχει κάνει για μένα. Το γράφω γιατί με τον τρόπο του μου έδωσε ένα πολύτιμο μάθημα το οποίο θέλω να το μοιραστώ.

Δεν ξέρω που στο διάολο το είχε μάθει αυτός. Δεν πιστεύω πως ο πατέρας μου ήταν σοφός, ούτε ιδιαίτερα αναλυτικός. Όμως το έκανε. Έκανε αυτό που κάνουν οι σπουδαίοι καλλιτέχνες όπως ο Κραμπ.

Αποδεχόταν την σκοτεινή πλευρά της ζωής του. Την περιέβαλε με αγάπη και εμπιστοσύνη. Και το κυριότερο αναλάμβανε την ευθύνη για αυτή την σκοτεινή πλευρά.

Έκανε αυτό που είπε ο μάγος Prospero απευθυνόμενος στο κτήνος Cannibal, στο  έργο του Σέξπηρ Τρικυμία.

This thing of darkness I acknowledge mine.

Δεν είμαι καλός στα λόγια όταν είμαι συγκινημένος. Όμως αυτό που ξέρω είναι πως ακόμα και οι χειρότεροι δαίμονες, όπως εγώ, μπορούν να εξημερωθούν. Αυτό που ξέρω είναι πως μπορεί να μην γίνεται με τίποτα να ξεφορτωθείς την προσωπική σου κόλαση, όμως σίγουρα κανείς δεν σε εμποδίζει να την αγαπήσεις και να την αναγνωρίσεις, χωρίς όρους, όπως όλα τα παιδιά σου.

Ξεκίνησα αυτό το μπλογκ έχοντας μόλις βγει από την πιο τρομαχτική περίοδο της ζωής μου. Μια περίοδο που όπως έγραψα και σε προηγούμενα ποστ, έχασα κάθε όρεξη και επιθυμία για ζωή και έφτασα πολύ κοντά στην αυτοκτονία. Ήταν μια συγκλονιστική περίοδος, που όσο κι αν προσπαθήσω θα μου είναι αδύνατο να την περιγράψω. Περισσότερο έμοιαζε με μια ανελέητη καταιγίδα που πίστευα πως δεν θα τελειώσει ποτέ. Μια καταιγίδα από την οποία δεν θα γλίτωνα με τίποτα παρά μόνο δίνοντας τέλος στη ζωή μου.

Ξεκίνησα να γράφω ελπίζοντας με κάποιο τρόπο, όσο μπορώ, να φτάσω εκεί έξω και σε άλλους ανθρώπους σαν κι εμένα. Να τους δώσω κουράγιο στις δύσκολες στιγμές ή αν και αυτοί όπως κι εγώ έχουν καταφέρει να βγουν από τις δυσκολίες να μοιραστούμε την χαρά μας και να δώσουμε μαζί δύναμη σε όσους ακόμα παλεύουν. Στο δρόμο ανακάλυψα πως αυτό που έκανα ήταν πολύ πιο σημαντικό από όσο μπορούσα να φανταστώ. Στο δρόμο ανακάλυψα πως ακολουθούσα το μονοπάτι μιας αρχαίας δοξασίας.

Heyoka

Μόνο αυτοί που είχαν το όραμα των πλασμάτων του κεραυνού μπορούν να ζήσουν σαν Χεγιόκα. Έχουν ιερή δύναμη και την μοιράζονται με όλους τους ανθρώπους, αλλά το κάνουν μέσα από αστείες ή παράδοξες πράξεις. Όταν ένα όραμα φτάνει από τα πλάσματα της Δύσης, έρχεται με τρόμο όπως χτυπάει ένας κεραυνός. Άλλα όταν η μπόρα του οράματος περάσει, ο κόσμος είναι πιο όμορφος και πιο ευτυχισμένος. Γιατί η αλήθεια παντού χτυπάει σαν βροχή. Μετά τον τρόμο της καταιγίδας όμως ο κόσμος είναι πιο όμορφος.

Μαύρος Τάρανδος

 

Σε ένα μεγάλο αριθμό των φυλών των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής υπήρξε ένα παράξενο κοινωνικό φαινόμενο, η κουλτούρα των λεγόμενων ‘Αντίθετων’, ‘Contraries’ στα αγγλικά, οι αποκαλούμενοι Χεγιόκα. Οι ‘Αντίθετοι’ ήταν ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού ενός οικισμού οι οποίοι ζούσαν εντελώς αντίθετα στις παραδόσεις και τις συνήθειες των υπολοίπων.

Αυτό πρακτικά σήμαινε πως είχαν το δικαίωμα να προσβάλλουν τα ιερά και τα όσια της φυλής, να κοροϊδεύουν τις θρησκευτικές τελετές και να αγνοούν επιδεικτικά τις συμβουλές των σοφών γερόντων και των θεραπευτών. Επίσης, χρησιμοποιούσαν αυτό που οι ανθρωπολόγοι ονομάζουν αντίστροφη ομιλία ή αντίστροφη αντίδραση. Για παράδειγμα αν ήθελαν να σε φωνάξουν κοντά τους, φώναζαν λυσσασμένα ‘φύγε από μπροστά μου’. Με ακριβώς τον ίδιο τρόπο έφευγαν μακριά όταν κάποιος τους ζητούσε να έρθουν κοντά και έτρεχαν δίπλα του όταν τους έλεγε να φύγουν.

Πολλοί ‘Αντίθετοι’ ήταν αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως ‘κλόουν’, ντυμένοι παράδοξα και υπερβολικά και έτοιμοι να κάνουν τις πιο ντροπιαστικές ανοησίες για να διασκεδάσουν τους άλλους. Υπήρχαν όμως και ‘αντίθετοι’ που στερούνταν του κωμικού στοιχείου, οι οποίοι με την αιρετική τους στάση έρχονταν σε σύγκρουση με την υπόλοιπη κοινότητα, θέτοντας πολλές φορές την ζωή τους, αλλά και την ζωή των άλλων, σε κίνδυνο.

Παρόλα αυτά η κουλτούρα των αντιθέτων απολάμβανε του απόλυτου σεβασμού της κοινότητας. Ο ρόλος τους άλλωστε ήταν ιερός. Οι ντροπιαστικές ιστορίες και πράξεις τους βοηθούσαν τους ανθρώπους να απαλλαχθούν από το άγχος και τις ενοχές για τις δικές τους ανοησίες ή λάθη. Επίσης η διαρκής και ανελέητη αμφισβήτηση των παραδόσεων βοηθούσε στην ανανέωση και αναβίωση των παραδοσιακών μύθων και των ιερών δοξασιών.

Φυσικά, παρότι εθνολογικά το φαινόμενο των ‘αντιθέτων’ είναι κάτι πρωτόγνωρο, δεν μπορεί κανείς να μην δει την σινάφια της κουλτούρας τους με ανάλογες πρακτικές σε όλους τους πολιτισμούς. Από το αρχαίο σατυρικό δράμα, μέχρι τους μεσαιωνικούς γελωτοποιούς και τους καταραμένους ποιητές του 19ου αιώνα, η έννοια των ‘αντιθέτων’ αγκαλιάζει κάθε αιρετική συμπεριφορά, είτε πρόκειται για φιλοσοφικό δόγμα, είτε για καλλιτεχνική έκφραση ή στάση ζωής.

Θέλω να πιστεύω πως Η Τέχνη της Αποτυχίας δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από μια ακόμα έκφραση αυτής της βαθιάς ανθρώπινης ανάγκης για αντίθεση.

Το ίδιο άρθρο εκατό φορές

Σε κάθε ένα από τα άρθρα μου επαναλαμβάνω με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το ίδιο πράγμα. Καμιά φορά είναι κάπως απολαυστικό να βλέπω διαφορετικές αντιδράσεις ενώ στην ουσία επαναλαμβάνομαι. Ο ίδιος άνθρωπος που με επικροτεί για κάτι που έγραψα, θυμώνει όταν το γράφω στο επόμενο άρθρο με διαφορετικές λέξεις. Στην ουσία τους τίποτα από αυτά που λέω δεν είναι διαφορετικό. Είτε λέω πως δεν πρέπει να σεβόμαστε τους νεκρούς, είτε πως δεν πρέπει να προσπαθούμε να είμαστε ευτυχισμένοι, είτε πως πρέπει να τα παρατάμε όταν θέλουμε κάτι πάρα πολύ, είτε πως πρέπει να εκθέτουμε αυτά για τα οποία ντρεπόμαστε, είτε πως δεν πρέπει να ερωτευόμαστε, είτε πως πρέπει να λέμε ψέματα αντί για αλήθεια, είτε πως τα παιδιά μας θα πρέπει να μάθουν να κάνουν στοματικό έρωτα και να σοδομίζονται κι όχι μαθηματικά και ανάγνωση.

Σε όλα αυτά τα άρθρα λέω ακριβώς το ίδιο πράγμα. Παροτρύνω τους ανθρώπους να κάνουν το αντίθετο από αυτό που θα ήταν το λογικό να κάνουν.

Ο λόγος που το κάνω είναι πολύ απλός. Στην πραγματικότητα είμαι ένας μαστουρωμένος Ινδιάνος και είδα τα πουλιά των κεραυνών στα όνειρα μου. Και από τότε αποφάσισα να είμαι ένας Χεγιόκα της ελληνικής επικράτειας. Να μιλάω ανάποδα, να γράφω ανάποδα και να κάνω ότι μου καπνίσει, χωρίς να υπολογίζω τίποτα και κανένα.

Εντάξει. Όχι ακριβώς.

Το κάνω γιατί ζώντας την δική μου προσωπική τραγωδία ανακάλυψα πως η δυστυχία μου ήταν σύμπτωμα μιας πολύ βαθύτερης ασθένειας. Μιας ασθένειας που δεν μπορούσε να θεραπευτεί με καμιά συνταγή ευτυχίας, με κανένα ψυχοφάρμακο και με κανένα αντικαταθλιπτικό.

Προσοχή δεν λέω πως όλα αυτά δεν μπορούν να βοηθήσουν. Φυσικά και μπορούν. Ο σαμάνος της φυλής επιβάλλεται να συνταγογραφεί μαντζούνια και να δίνει τις επαγγελματικές του συμβουλές. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό.

Υπάρχει κάτι πιο βαθύ. Κάτι πιο επείγον που πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Το νόημα της ζωής

Θέλω να σκεφτείτε το εξής ενδεχόμενο. Φανταστείτε να βάζατε ως προτεραιότητα της ζωής σας το γέλιο. Να προσπαθούσατε να γελάτε, να κατουριέστε από τα γέλια, από το πρωί που ξυπνάτε, μέχρι την τελευταία στιγμή που θα κλείσετε τα μάτια σας. Και αν είναι δυνατόν να γελάτε και στον ύπνο σας. Να ξεκαρδίζεστε στα όνειρα σας.

Ναι ξέρω, το ενδεχόμενο σας φαίνεται κάπως κουραστικό αν όχι εφιαλτικό. Το γέλιο έρχεται ως κάτι αυθόρμητο, ως μια αυθόρμητη αντίδραση σε κάτι ευτράπελο ή απροσδόκητο. Δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την επιτυχία και την ευτυχία και την ηδονή. Είναι συνέπειες κάποιων καταστάσεων. Δεν είναι αυτοσκοπός.

Δεν ξέρετε πόσο εφιαλτικό μπορεί να γίνει η ευτυχία ή η ηδονή να είναι ο αυτοσκοπός ενός ανθρώπου ή μιας κοινωνίας.

Δεν είναι πυρηνική φυσική είναι απλή λογική. Ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ προσπάθησε να ακολουθήσει την λογική της ατελείωτης ηδονής στα έργα του τον 19ο αιώνα. Τα βιβλία του είναι γεμάτα σκατά και αίμα. Όψεις αυτού του ενδεχόμενου είδαμε επίσης στα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ου αιώνα και βέβαια στο υπέροχο μυθιστόρημα ή την κινηματογραφική εκδοχή του American Psycho. 

Προσοχή και πάλι. Δεν λέω πως η ηδονή, η ευτυχία, ή η επιτυχία είναι κάτι κακό.

Το αντίθετο.

Το μόνο που λέω είναι πως δεν μπορούν να είναι αυτοσκοπός. Είναι όψεις της ζωής που αποκτούν νόημα ανάλογα με τις συνθήκες. Σε μεγάλο βαθμό είναι σχετικές. 

Ένα ζουμερό μπιφτέκι από τα McDonalds ίσως να είναι όνειρο ζωής για τα υποσιτισμένα παιδιά της Αφρικής όμως ο καλοζωϊσμένος πολίτης των δυτικών κοινωνιών το θεωρεί διατροφικό σκουπίδι.

Μια χαριτωμένη σύζυγος μπορεί να είναι όαση στην ζωή ενός μοναχικού ανθρώπου, όμως για έναν έμπειρο εραστή που έχει χορτάσει τις γυναίκες όπως εγώ μπορεί να είναι και μπελάς.

Πέρα από τα αστεία, έχουμε ένα βασικό πρόβλημα, μια βαθιά αρρώστια μέσα μας και ονομάζεται έλλειψη νοήματος. Το πρόβλημα ξεκινάει από την στιγμή που πιστεύουμε πως αυτό το νόημα οφείλει να μας το προσφέρει η ίδια η ζωή. Πως είναι κάτι που το δικαιούμαστε. Περιμένουμε από την ζωή να μας δώσει ευτυχία, ηρεμία, πλήρωση, λεφτά και δεν ξέρω εγώ τι άλλο. Όμως η αλήθεια είναι πως γεννιόμαστε σε ένα χάος και πως τίποτα δεν έχει νόημα. Στα μάτια της φύσης ή του σύμπαντος ή του Θεού δεν αξίζουμε τίποτα περισσότερο από μια πέτρα ή ένα χρησιμοποιημένο προφυλακτικό. 

Σύμφωνα με τον ψυχοθεραπευτή Βίκτωρ Φρανκλ ο άνθρωπος αρχίζει να αντιλαμβάνεται το νόημα της ζωής όταν αντί να ρωτάει τι έχει να του προσφέρει η ζωή αντιστρέφει το ερώτημα. Ρωτάει, τι έχω εγώ να προσφέρω στη ζωή;

Τι έχω να προσφέρω σε αυτό τον κόσμο ώστε να αποκτήσει περισσότερο νόημα;

Επίσης νόημα στη ζωή μας, δίνει η στάση μας απέναντι σε αυτό το χάος, απέναντι στην σκληρότητα ενός απρόσωπου φυσικού κόσμου. Απέναντι σε τραγικές καταστάσεις όπως η ανέχεια ή η ασθένεια ή το αναπόφευκτο του θανάτου είτε του δικού μας ή αυτών που αγαπάμε.

Ο άνθρωπος πραγματικά ανακαλύπτει το μεγαλείο της δύναμης του όταν στέκεται όρθιος απέναντι στην τραγική του μοίρα.

Κι όμως καθημερινά απέχουμε πολύ από αυτά αναζητώντας εμμονικά την γρήγορη ικανοποίηση των επιθυμιών μας πετυχαίνοντας τις περισσότερες φορές ακριβώς το αντίθετο.

Προσπαθώντας υπερβολικά να κάνουμε καλό σεξ και να ικανοποιήσουμε τους συντρόφους μας δεν μας σηκώνεται ή δεν έχουμε οργασμό. Προσπαθώντας να είμαστε και να δείχνουμε ευτυχισμένοι δεν χαλαρώνουμε και δεν μπορούμε να δεθούμε με άλλους ανθρώπους και να επικοινωνήσουμε. Προσπαθώντας να είμαστε επιτυχημένοι ακολουθούμε καριέρες που δεν μας εκφράζουν, μόνο και μόνο για το κύρος ή τα χρήματα καταντώντας μέτριοι και συνεπώς αποτυχημένοι.

Η  ψυχολογία υπογραμμίζει ξανά και ξανά τις ολέθριες συνέπειες που έχει ο σύγχρονος καταναλωτικός τρόπος ζωής στην ψυχική υγεία μας. Όμως κανείς δεν ακούει. Και πως να ακούσει όταν το οικονομικό στάτους κβο λειτουργεί με όρους θρησκευτικής λατρείας κηρύττοντας ατελείωτα μέσα από υπνωτιστικά διαφημιστικά σποτ και χαζοχαρούμενες ρεκλάμες.

Δυστυχώς η γλώσσα της επιστήμης, ή της ψυχοθεραπείας είναι στεγνή. Και σε ένα βαθμό για αυτό είναι και ψεύτικη. Γιατί μιλάει πάντα θεωρητικά, χωρίς αληθινά βιώματα που θα συγκινήσουν τους ανθρώπους. Αυτό που μας λείπει είναι μια σύγχρονη ανατρεπτική θρησκεία. Αυτό που μας λείπει είναι ‘αντίθετοι’, Χεγιόκα, άνθρωποι που θα λοιδορήσουν τις γελοίες συνήθειες μας και θα μας ταρακουνήσουν με τις ανάποδες πράξεις τους. 

Το θέμα είναι που θα τους βρούμε αυτούς τους τόσο ξεχωριστούς ανθρώπους.

Οι Heyoka της διπλανής πόρτας

Οι ‘αντίθετοι’ των φυλών της Βόρειας Αμερικής αντλούν την δύναμη τους από την λατρεία του Κεραυνού. Ένας Ινδιάνος καταλαβαίνει πως είναι Χεγιόκα όταν στα όνειρα του εμφανιστούν τα πουλιά του κεραυνού, μεγάλα πουλιά τα οποία δημιουργούν κεραυνούς χτυπώντας τα φτερά τους. Όταν ο νεαρός Ινδιάνος εξομολογηθεί τα όνειρα του στους σοφούς της φυλής τότε εκείνοι αποφασίζουν αν θα του δοθεί ο τίτλος του Χεγιόκα. Το σύμβολο ενός Χεγιόκα είναι δυο κέρατα στο κεφάλι γιατί θεωρείται αρπαχτικό πνεύμα.

Κάτι ανάλογο με τους Χεγιόκα συνέβηκε και στον απόστολο Παύλο. Είδε όραμα τον Χριστό. Ύστερα κι αυτός κήρυξε την αλήθεια των αντιθέτων. Είπε πως η σοφία των ανθρώπων είναι ανοησία για τον Θεό. Είπε πως η εξουσία των ανθρώπων είναι υποδούλωση για τον Θεό. Πως ο πλούτος των ανθρώπων, είναι φτώχεια για τον Θεό. Εξήγησε μάλιστα πως οι απόστολοι του Κυρίου πρέπει να είναι σαν ηθοποιοί που αναπαριστούν το θείο δράμα στην γη. Οι καλοί Χριστιανοί που με βρίζουν κάτω από τα ποστ μου, με βρίζουν επειδή λέω ακριβώς το ίδιο πράγμα που λέει η θρησκεία τους.

Χέστηκα φυσικά. Χέστηκα και για τις θρησκείες και για τους βλαμμένους που τις ακολουθούν. Ο Χριστιανισμός ότι και να πρεσβεύει έχει καταντήσει όπως η κόκα κόλα και κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.

Εμένα με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι. Όσοι αυτοί την στιγμή βρίσκονται στο μέσο της καταιγίδας. Όσοι πιστεύουν πως δεν υπάρχει αύριο. Θέλω να ξέρουν πως τους έχουμε ανάγκη. Τους έχουμε ανάγκη για να μας μεταδώσουν το όραμα τους. Για να μας ταρακουνήσουν από τις θέσεις μας. Οι σημερινοί απεγνωσμένοι, θα γίνουν οι αυριανοί ‘αντίθετοι’ … αυτοί που θα μας οδηγήσουν με τις πράξεις τους και τις ντροπιαστικές ή τρομαχτικές ιστορίες τους σε μια ζωή με περισσότερο νόημα. Αυτοί που θα μας μάθουν να στεκόμαστε όρθιοι απέναντι στην σκληρότητα ενός αδιάφορου κόσμου.

Οι Χεγιόκα της διπλανής πόρτας, οι καλλιτέχνες της αποτυχίας.

 

Στην άκρη ενός γκρεμού

Δεν με απασχολεί ποιες είναι οι επιθυμίες σου. Ίσως να θέλεις μια πιο παχουλή γυναίκα ή μπορεί μια πιο αδύνατη. Ίσως να θες να σε θαυμάζουν και να σε χειροκροτούν ή ένα σπίτι με γκαράζ και πισίνα και ένα μεγάλο αμάξι που δεν θα χωράει πουθενά. Μπορεί ακόμα να θες να ταξιδέψεις σε όλο τον κόσμο. Το πιο πιθανόν είναι πως τα θέλεις όλα μαζί. Και δόξα και χρήμα και ελευθερία. Και βέβαια δεν θα σε χάλαγαν μερικοί έξτρα πόντοι … λένε πως το μέγεθος δεν μετράει αλλά καλύτερα να το ‘χεις και να σου περισσεύει παρά να σου λείπει.            

Όπως είπα δεν με απασχολεί ποιες είναι οι επιθυμίες σου. Αυτό που μου προκαλεί ενδιαφέρον είναι πως είσαι διατεθειμένος να κάνεις τα πάντα προκειμένου να τις εκπληρώσεις. Κι όταν λέω τα πάντα εννοώ τα πάντα. Φυσικά και είσαι έτοιμος να πουλήσεις την ψυχή σου. Θα πουλούσες και την μάνα σου αν ήταν απαραίτητο πόσο μάλλον κάτι που είναι άυλο και δεν φαίνεται να χρησιμεύει πουθενά.

Το πρόβλημα, όπως θα έχεις ανακαλύψει και μόνος σου, είναι πως η ψυχή σου δεν αξίζει τίποτα. Είναι εντελώς άχρηστη. Δυστυχώς η προσφορά είναι πολύ μεγάλη. Τώρα, την ώρα που μιλάμε, 7.5 δισεκατομμύρια ψυχές είναι προς πώληση παγκοσμίως. Ακόμα και τα I owe you του Βαρουφάκη θα είχαν περισσότερη αξία από αυτά τα ανθρώπινα κουρελόχαρτα.

Φυσικά και δεν υπάρχουν ψυχές με την μεταφυσική έννοια. Δεν υπάρχει κάτι μέσα σου που όταν πεθαίνεις συνεχίζει να υπάρχει και πηγαίνει σε ένα άλλο μέρος. Όλοι οι λογικοί άνθρωποι ξέρουμε πως όταν πεθαίνεις γίνεσαι ένα με την λάσπη και δεν μένει τίποτα από σένα.

Όμως όσο είσαι ζωντανός κουβαλάς μέσα σου κάτι που μόνο η λέξη ψυχή μπορεί να περιγράψει. Θα μπορούσε κάποιος να το ονομάσει και αυτονομία ή εγωισμό. Εκείνη την συγκλονιστική αίσθηση πως είσαι ότι πιο σημαντικό στον κόσμο και πως όταν πάψεις να υπάρχεις τότε θα εξαφανιστεί κι ο υπόλοιπος κόσμος μαζί σου.

Αυτό που νιώθεις όταν στέκεσαι στην άκρη ενός γκρεμού και προσπαθείς να ισορροπήσεις μέσα στον δυνατό άνεμο. Η θέα του κενού κάτω από τα πόδια σου.

Αυτό είναι ψυχή.

Η περσινή κόλαση, ο παράδεισος του αύριο

Η ζωή σου δεν αξίζει τίποτα. Όσο κι αν φωνάζεις. Όσο κι αν χτυπιέσαι. Από την στιγμή που πηγαίνεις στο σχολείο, από την στιγμή που κάθεσαι στοιχισμένος σε μια γραμμή και ακούς κάποιον μαλάκα να λέει από το μεγάφωνο το Πάτερ Ημών η ζωή σου έχει ήδη κοστολογηθεί. Το μήνυμα έχει περάσει. Είσαι το κομμάτι ενός γραναζιού. Αξίζεις πολύ λίγα αν όχι τίποτα.

Αναλόγως με τις συνθήκες θα αξιοποιηθείς όπως χρειάζεται για να δουλέψει η μηχανή. Αν είναι εποχή πολέμου θα πας στο μέτωπο να σκοτωθείς ή αν είσαι γυναίκα θα πλέκεις σώβρακα και κάλτσες. Αν είναι εποχή ευημερίας θα απλώσεις τον κώλο σου πάνω σε μια καρέκλα και θα κάνεις μια βαρετή δουλειά που δεν θα σημαίνει τίποτα για σένα. Θα έχεις ένα μήνα άδεια για να ξεκουραστείς.

Μια ύφεση στην οικονομία θα σημαίνει πως θα δουλέψεις περισσότερες ώρες για λιγότερα λεφτά και ίσως να μην ξεκουράζεσαι το καλοκαίρι.

Αν η κρίση ξεσπάσει και τα πράγματα βγουν εκτός ελέγχου τότε θα είσαι άνεργος και θα χρειαστεί να παρακαλέσεις ή ακόμα και να ματώσεις για εκείνη την βαρετή δουλειά που μέχρι τότε απεχθανόσουν. Η περσινή κόλαση, όπως είπε κι ο Αρκάς, θα είναι ο παράδεισος του αύριο.

Ο κύριος Γκρέυ

Δεν είναι τυχαίο πως οι καλλιτέχνες των αρχών του εικοστού αιώνα έβλεπαν με απέχθεια τον σύγχρονο καπιταλισμό των μητροπόλεων. Η ιδέα του να κλειστείς σε ένα γραφείο και να καταναλώνεις προϊόντα μαζικής κατανάλωσης ακουγόταν εξωφρενική. Κι όμως τώρα είναι το όνειρο κάθε νέου ανθρώπου. Να έχει μια δουλειά που πληρώνει καλά. Ένα καλό αμάξι. Ένα καλό τηλέφωνο και ένα ευγενικό αφεντικό που θα του χτυπάει τρυφερά την πλάτη.

Και γιατί όχι. Είναι ο τρόπος που λειτουργούν τα πράγματα. Σε έναν κόσμο που κυριαρχεί η αβεβαιότητα και το χάος είναι παρήγορο να έχεις ασφάλεια και καλώς ή κακώς αυτήν μπορούν να σου την προσφέρουν μόνο τα χρήματα.

Η οικονομική εξουσία είναι όπως η θρησκεία. Σου δίνει παρηγοριά, σου προσφέρει μια στάλα λογικής σε αυτό τον άδικο, παράλογο κόσμο. Αν ακολουθήσεις τις αρχές της, αν είσαι αρκετά πειθήνιος και λειτουργικός τότε ίσως κερδίσεις μια θέση κοντά στους προνομιούχους. Είναι απλό. Πολύ πιο απλό από το ‘αν είσαι καλός άνθρωπος θα κάτσεις στα δεξιά του Κυρίου.’

Η οικονομική εξουσία είναι όπως η θρησκεία. Οι ναοί της είναι θεόρατοι, επιβλητικοί. Οι θεοί της είναι όπως ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης. Εκδικητικοί, αδέκαστοι, απρόσιτοι. Αληθινά Τοτέμ πέρα από το καλό και το κακό. Όπως ο κύριος Γκρέυ στις πενήντα αποχρώσεις του Γκρι. Θα σε σοδομίσουν βάσει συμβολαίου με μια αγάπη που ξεπερνάει τα ανθρώπινα μέτρα.

Talent Show

Το ζούμε καθημερινά. Οι άνθρωποι λαχταρούν να υποταχθούν. Να ξεφτιλιστούν. Η τηλεόραση είναι γεμάτη από εκπομπές ‘ταλέντων’ οι οποίες κατακλύζονται από νέους ανθρώπους οι οποίοι δέχονται να υποστούν κριτική για ένα ψωροσυμβόλαιο. Όσο πιο φριχτοί οι κριτές, τόσο το καλύτερο. Όσο πιο κυνικοί τόσο πιο συναρπαστικό το θέαμα. Μετράνε τα παιδιά όπως οι δουλέμποροι τιμολογώντας τα προσόντα τους, την φωνή τους, το τσαγανό τους, το μυαλό τους, την συμμετρία των φυσικών χαρακτηριστικών τους. Παλιότερα έπρεπε να είσαι αιχμάλωτος πολέμου για να υποστείς αυτό το ξεφτιλίκι όμως τώρα πας αυτοβούλως και λες και ευχαριστώ.

Μετράνε τα παιδιά όπως οι δουλέμποροι τιμολογώντας τα προσόντα τους, την φωνή τους, το τσαγανό τους, το μυαλό τους, την συμμετρία των φυσικών χαρακτηριστικών τους.

Να μην παρεξηγηθώ. Προσωπικά μου αρέσει όλο αυτό. Δεν το θεωρώ ανήθικο. Μου αρέσει να βλέπω ανθρώπους να ταπεινώνονται και να ταπεινώνουν και την ίδια στιγμή να το διασκεδάζουν. Είναι σαν πορνό αλλά με αληθινούς ανθρώπους κι όχι ηθοποιούς. Είναι ότι καλύτερο έχει να προσφέρει η εποχή μας στην ανθρώπινη ιστορία. Μια ωμή ειλικρίνεια που ξεπερνάει ακόμα και αυτή της ρωμαϊκής αρένας και των μεσαιωνικών θεαμάτων.

Φυσικά αναφερόμαστε σε αυτές τις εκπομπές γιατί είναι εντυπωσιακές όμως το ίδιο παιχνίδι παίζεται παντού. Οι άνθρωποι υποτάσσονται παντού και συνέχεια. Από το σχολείο, μέχρι το πανεπιστήμιο και την αγορά εργασίας. Το κάνουν μαζεύοντας ένα σωρό χαρτιά και δεξιότητες για ένα καλύτερο μέλλον, σπουδάζοντας ατελείωτα και προσπαθώντας να δείχνουν αυτοπεποίθηση και σεβασμό και θέληση για συνεργασία στις συνεντεύξεις για δουλειά.

Η ζωή τους δεν έχει καμία αξία. Είναι όλη εξαγορασμένη. Όλος ο χρόνος τους, όλη η θέληση τους ανήκουν σε κάποιον άλλο.

Γνωρίζω πολύ καλά πως αν παρότρυνα τους γονείς να μάθουν στα παιδιά τους από πολύ μικρά να κάνουν καλό στοματικό έρωτα και να απολαμβάνουν τον σοδομισμό πως θα κατέληγα στην καλύτερη περίπτωση στην φυλακή ή σε δημόσιο λιθοβολισμό. Όμως στην πραγματικότητα αυτά ακριβώς τα πράγματα διδάσκει ο μέσος άνθρωπος στα παιδιά του. Πως αν θες να είσαι ευτυχισμένος θα πρέπει πρώτα από όλα να ικανοποιείς τους ανώτερους σου και δεύτερον να αντέχεις να σε βασανίζουν χωρίς να μουρμουράς ή να κλαίγεσαι. Το ιδανικότερο βέβαια είναι να το ευχαριστιέσαι.

Πίπα κώλο, έτσι πορεύεται ο μέσος άνθρωπος. Έτσι ήταν και έτσι θα είναι πάντα είτε ο επιβήτορας σου φορούσε ράσα και σε βόλευε μέσα στο ιερό είτε φοράει σμόκιν και τον ανακουφίζεις κάτω απ’ το γραφείο.

Προκειμένου να μην …

Η ψυχή σου δεν αξίζει τίποτα. Κανένας διάβολος δεν θα την αγόραζε. Πίστεψε με. Ο διάβολος είναι πολύ εκλεκτικός. Έχει ζήσει την ανθρώπινη κατάσταση από την απαρχή του κόσμου κι έχει δει τα πάντα εκατομμύρια φορές. Ψυχές σαν την δική σου τον κάνουν να χασμουριέται. Ψυχές που εντυπωσιάζονται από ένα ηλίθιο κινητό ή ένα αεροπορικό ταξίδι ή ένα μεγάλο σπίτι.

Προκειμένου να αντιμετωπίσεις τον φόβο σου για τον κόσμο προτιμάς -παρακαλάς- να χωθείς σε ένα στενό κλουβί και να κάνεις βαρετές επαναληπτικές κινήσεις  υπηρετώντας τις επιθυμίες κάποιου άλλου.

Προκειμένου να μην σταθείς στην άκρη του γκρεμού και να νιώσεις τον δυνατό άνεμο να σε σπρώχνει στο κενό …