Ο άνθρωπος που πήγε στο φεγγάρι

Στο διήγημα του ‘Οι Απαράμιλλες Περιπέτειες του Χανς Πφααλ’ ο Έντγκαρ Άλαν Πόε περιγράφει τον τρόπο που ένα φανταστικό ταξίδι στο φεγγάρι, το οποίο δεν συνέβηκε ποτέ, συγκλονίζει τους πολίτες του Ρότερνταμ. Σύμφωνα με ένα χειρόγραφο που παραδίδεται στις αρχές του Ρότερνταμ, ένας κύριος Χανς Πφααλ, έχει καταφέρει να ταξιδέψει στο φεγγάρι χρησιμοποιώντας ένα αερόστατο φτιαγμένο από παλιές εφημερίδες. Κανείς δεν έχει δει φυσικά τον Χανς Πφααλ, ούτε το παράξενο αερόστατο, όμως οι περιγραφές του ταξιδιού είναι τόσο λεπτομερείς ώστε να γίνουν πιστευτές.

Ο Χανς Πφααλ φυσικά δεν έχει ταξιδέψει ποτέ στο φεγγάρι. Πρόκειται για ένα μεθύστακα της σειράς με πάρα πολλά χρέη ο οποίος μάλιστα έχει δολοφονήσει κάποιους από τους πιστωτές του. Εφευρίσκει αυτό τον ευφάνταστο τρόπο για να γλιτώσει από τα εγκλήματα του. ‘Αν οι αξιότιμοι πολίτες του Ρότερνταμ θέλουν να μάθουν περισσότερα για την σελήνη και τους παράξενους κατοίκους της θα πρέπει να μου συγχωρέσουν τα εγκλήματα μου ώστε να μπορέσω να επιστρέψω στη γη…’

Δυο αιώνες μετά δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα. Η κοινή γνώμη διψάει ακόμα για ψέμματα και παρακολουθεί με την ίδια έξαψη τους σύγχρονους Χανς Πφααλ να ταξιδεύουν μακριά από την γη και τα προβλήματα της μέσα στα πρωτότυπα αερόστατα τους φτιαγμένα από εφημερίδες ή μπλογκ ή youtube βίντεο.

Τι δεν μας έμαθαν στο σχολείο

Το να δημιουργείς εντυπώσεις είναι ο ασφαλέστερος τρόπος να βγάλεις λεφτά. Από τους πιο παλιούς και παραδοσιακούς εμπόρους εντυπώσεων, δηλαδή την οργανωμένη θρησκεία και τους ταχυδακτυλουργούς μέχρι τους σύγχρονους διαμορφωτές κοινής γνώμης των εκατοντάδων μπλογκ και τους ψεύτικους ‘αληθινούς’ ανθρώπους των εκπομπών ριάλιτι το μυστικό είναι ίδιο. Σούσουρο, ίντριγκα και απίστευτα πράγματα … κι όμως αληθινά…

Θεμιτό. Εφόσον υπάρχουν ηλίθιοι που διψάνε να πιστέψουν το οτιδήποτε προκειμένου να αντέξουν την κοινοτοπία της καθημερινότητας τους τότε θα υπάρχουν και κάποιοι που θα το προσφέρουν.

Δεν τρέφω καμιά εκτίμηση για τις ορδές ηλιθίων που καταπίνουν ψέματα δεύτερης διαλογής.

Τρέφω όμως πάρα πολύ μεγάλη εκτίμηση για τους καλούς ψεύτες. Πράγματι, το να λες ωραία ψέμματα είναι μια αληθινή αρετή που μπορεί να σου προσφέρει πάρα πολλά στην ζωή από τον ερωτικό τομέα μέχρι τον επαγγελματικό. Δυστυχώς στο σχολείο μας μαθαίνουν μόνο να πιστεύουμε σε ψέμματα κι όχι να τα δημιουργούμε. Στα δώδεκα χρόνια εκπαίδευσης καταπίνουμε μύθους με τα λίτρα όμως μαθαίνουμε ελάχιστα για την αξία και την τέχνη του να ψεύδεσαι. Αυτό βέβαια λειτουργεί και αντίστροφα. Μην ξέροντας πως να δημιουργούμε ψέμματα δεν έχουμε την ικανότητα να τα εντοπίσουμε.

»Ο Χανς Πφααλ φυσικά δεν έχει ταξιδέψει ποτέ στο φεγγάρι. Πρόκειται για ένα μεθύστακα της σειράς με πάρα πολλά χρέη ο οποίος μάλιστα έχει δολοφονήσει κάποιους από τους πιστωτές του. Εφευρίσκει αυτό τον ευφάνταστο τρόπο για να γλιτώσει από τα εγκλήματα του.»

Γιατί το ψέμα είναι καλό

Πρώτα από όλα το καλό ψέμα θρέφει την φαντασία και προσφέρει ηδονή. Κάθε ερωτική πράξη ενέχει μέσα της τα στοιχεία μιας αποπλάνησης και επομένως κι ενός ψεύδους. Στα αγγλικά το ρήμα lie σημαίνει και λέω ψέμματα και ξαπλώνω κάτι που ο Σεξπηρ χρησιμοποίησε στο περίφημο του σονέτο 138 για να περιγράψει πως ένας μεγαλύτερης ηλικίας εραστής ξαπλώνει με μια μικρότερη κοπέλα αμφιβόλου ηθικής. Ο ένας λέει ψέμματα για την ηλικία του και η άλλη για την αγνότητα της. They lie together.

Έπειτα το ψέμα δίνει κουράγιο στις δύσκολες στιγμές. Ένα από τα αγαπημένα μου αποφθέγματα είναι η εξής κουβέντα του Muhammad Ali.

»Για να γίνεις σπουδαίος πρωταθλητής πρέπει να πιστέψεις πως είσαι ο καλύτερος. Αν δεν είσαι προσποιήσου πως είσαι.»

Ο Muhammad Ali ήταν γνωστός για την συνήθεια του να μιλάει ακατάπαυστα πριν και κατά την διάρκεια του αγώνα λέγοντας ένα σωρό προσβολές για τους αντιπάλους του και παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως ανυπέρβλητο. Δεν είχε πρόβλημα να λέει ψέμματα. Το έκανε ανοιχτά χωρίς αναστολές. Έλεγε ψέμματα μέχρι να τα πιστέψει κι ο ίδιος και οι αντίπαλοι του. Το έκανε για να αντέξει στο ρινγκ. Και τις περισσότερες φορές τα κατάφερνε ώστε να θεωρείται τώρα ένας θρύλος του επαγγελματικού μποξ.

Διάλεξε μεριά

Το πρόβλημα με τους περισσότερους ανθρώπους είναι πως ψάχνουν να βελτιώσουν την ζωή τους χωρίς να βάλουν καθόλου το χέρι στην φωτιά. Ψάχνουν έτοιμες λύσεις. Τρικ και κόλπα που θα εφαρμόσουν ώστε να πραγματοποιήσουν τις κρυφές τους επιθυμίες.

Στην ουσία δεν πιστεύουν στον εαυτό τους. Και αυτό οφείλεται σε δύο λόγους. Ο πρώτος είναι πως δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους. Δεν γνωρίζουν πόσο φοβισμένοι είναι. Πόσο λίγοι νιώθουν κατά βάθος. Το σπρώχνουν στο υποσυνείδητο τους γιατί τους τρομάζει η συνειδητοποίηση του. Είναι έτοιμοι να πιστέψουν το οτιδήποτε προκειμένου να ξεχαστούν. Είναι έτοιμοι να πιστέψουν σε ένα θαυματοποιό Θεό, ή σε έναν ήρωα της τηλεόρασης ή στον οποιοδήποτε θα τους δώσει κάτι να πιαστούν.

Ο δεύτερος λόγος είναι συνέπεια του πρώτου. Μην γνωρίζοντας πόσο συνηθισμένοι είναι δεν έχουν τα κότσια, ούτε την φαντασία να χτίσουν τον εαυτό τους από την αρχή. Να δημιουργήσουν τον μύθο τους. Δεν έχουν το κουράγιο να πουν γοητευτικά ψέμματα. Ψέμματα που θα εμπνεύσουν και θα συμπαρασύρουν και άλλους κοντά τους. Από ένα σύντροφο ζωής μέχρι φανατικούς πελάτες ή οπαδούς.

Το ξέρω πως ακούγεται αντιφατικό, όμως ισχύει. Το να ξέρεις πως δεν είσαι κάτι το ξεχωριστό είναι η αρχή του να γίνεις κάτι ξεχωριστό. Γιατί μόνο τότε συνειδητοποιείς πως αυτό το ξεχωριστό θα πρέπει να το φτιάξεις μόνος σου. Με κόπο και πολύ φαντασία. Με πολύ θάρρος και πολύ θράσος. Με συνεχή δουλειά και αμέτρητες αποτυχίες. Με ψέμματα, η αν θες ιστορίες που θα τις πιστέψεις τόσο πολύ ώστε στο τέλος να βγουν αληθινές. Όπως ο θρύλος Muhammad Ali. Όπως ο Χανς Πφααλ.

Αν το καλοσκεφτείς είναι κάτι αρκετά δύσκολο γιατί κουβαλάς όλη την ευθύνη πάνω σου. Όμως είναι ο μόνος τρόπος.

Να φτιάξεις το δικό σου ψέμα.

Αν νομίζεις πως δεν το αντέχεις ή το θεωρείς ανήθικο τότε σκάσε και συνέχισε να καταναλώνεις τα ψέμματα των άλλων.

Προσπαθώ να βρω ένα τρόπο να τον περιγράψω και είναι αδύνατο. Ο μαλάκας δεν είναι κάτι συγκεκριμένο. Δεν έχει πολλά ή λίγα χρήματα. Δεν δουλεύει στον ιδιωτικό ή στο δημόσιο τομέα. Δεν είναι άνεργος. Δεν είναι ετεροφυλόφιλος ή ομοφυλόφιλος. Δεν έχει καν σημασία πόσες φορές κάποιος αυνανίζεται την ημέρα. Είναι αδύνατο να τον περιγράψεις. Δεν υπάρχουν εμφανή εξωτερικά χαρακτηριστικά. Είναι κάτι βαθύτερο. Το να είσαι μαλάκας είναι περίπου όπως το να έχεις σεξ απίλ. Ή το χεις ή δεν το χεις.

Είναι κάτι βαθύ, κάτι πηγαίο. Κάτι ας πούμε όπως το συναίσθημα του φόβου. Κάτι που μοιράζονται όλα τα θηλαστικά. Εκείνη η ανατριχίλα στην ράχη, ο πιο γρήγορος σφυγμός. Έτσι και η μαλακία. Είναι κάτι οικουμενικό. Είμαι σίγουρος πως υπάρχουν μαλάκες σκύλοι και μαλακισμένες πέστροφες ή ακρίδες.

Την μαλακία την κουβαλάς στο αίμα σου. Δεν μπορείς να την μάθεις από κάπου. Την είχε κι ο παππούς σου και ο προπάππους σου μέχρι και ο πιο μακρινός σου πρόγονος στην ζούγκλα.

Αν είσαι ένας από αυτούς, αν είσαι αληθινός μαλάκας, το μόνο που έχω να πω είναι ένα μπράβο. Τηρούμενων των αναλογιών είσαι ένα σχετικά σπάνιο δείγμα. Οπότε μπορείς να είσαι περήφανος για αυτό. Η ιστορία έχει δείξει πως αντέχεις ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Υπήρξες από την απαρχή της ζωής στη γη και θα είσαι εδώ μέχρι το τέλος κι ακόμα παραπέρα.

Αν δεν είσαι, τότε φίλε μου αυτό το κείμενο είναι αφιερωμένο σε σένα. Το κείμενο είναι χωρισμένο σε δυο τμήματα. Στο πρώτο αναφέρομαι στα ελάχιστα που ξέρουμε για τους μαλάκες. Στο δεύτερο δίνω πρακτικές συμβουλές αντιμετώπισης τους.

Γενικά χαρακτηριστικά

Αυτό που σε κάνει τόσο ανυπεράσπιστο απέναντι σε έναν μαλάκα είναι πως δεν ξέρεις τίποτα για την ψυχοσύνθεση του. Δεν έχεις ιδέα για το πως σκέφτεται. Νομίζεις πως ξέρεις. Αλλά δεν ξέρεις. Δεν φταις εσύ. Είναι ένα κουσούρι της φύσης. Ένα παράξενο εξελικτικό φαινόμενο. Βλέπεις εσύ όπως όλα τα πρωτεύοντα έχεις στον εγκέφαλο σου αυτό που οι νευρολόγοι ονομάζουν ‘νευρώνες καθρέφτες’. Είναι οι νευρώνες που είναι υπεύθυνοι για την ενσυναίσθηση σου, την ικανότητα σου δηλαδή να νιώθεις τα συναισθήματα των γύρω σου σαν να είναι δικά σου συναισθήματα. Ας πούμε κάθε φορά που βλέπεις κάποιον να κλαίει, στον εγκέφαλο σου πυροδοτούνται οι ίδιοι νευρώνες που πυροδοτούνται και στο άτομο που κλαίει. Είναι ο λόγος που το χασμουρητό είναι μεταδοτικό, ο λόγος που μας συγκινούν οι δραματικές ταινίες και μας μελαγχολούν οι δυσάρεστες ειδήσεις.

«Το καταφύγιο του μαλάκα είναι η οικογένεια, ένα περιορισμένο πεδίο δράσης όπου μπορεί να βασανίζει τους γύρω του χωρίς πολύ κόπο»

Είναι ένα σπουδαίο εξελικτικό εργαλείο, το οποίο μας βοηθάει να ερχόμαστε πιο κοντά, να φτιάχνουμε κοινότητες και να καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον. Δυστυχώς είναι τελείως άχρηστο αν όχι επικίνδυνο απέναντι στους μαλάκες. Ο μαλάκας δεν έχει νευρώνες καθρέφτες στον εγκέφαλο του. Μπορεί να έχει μπαλάκια του πινγκ πονγκ ή πινέζες εκεί αλλά νευρώνες καθρέφτες αποκλείεται.

Επομένως κάθε πρόβλεψη για το τι νιώθουν και για το γιατί το νιώθουν είναι καταδικασμένη να είναι λάθος. Μην προσπαθείς να τους καταλάβεις όπως καταλαβαίνεις τον εαυτό σου. Όχι μόνο θα κάνεις λάθος αλλά ίσως να εκθέσεις τον εαυτό σου σε κίνδυνο.

Γενικά όσο αφορά τον μαλάκα βρισκόμαστε σε μεγάλο βαθμό ακόμα στο σκοτάδι. Ελάχιστα βήματα έχουν γίνει στο θέμα. Μπορούμε να μιλήσουμε με πιθανότητες και εικασίες αλλά όχι με ασφαλή αξιώματα.

Ας πούμε μπορούμε να πούμε πως σε γενικές γραμμές ο μαλάκας δεν είναι μοναχικό ον. Τουλάχιστον αυτό καταμαρτυρούν τα περισσότερα δείγματα. Το αντίθετο. Οι μαλάκες φαίνεται να απολαμβάνουν την ανθρώπινη συντροφιά. Τους αρέσει ας πούμε να οργανώνουν δείπνα για τους φίλους τους ή να συμμετέχουν σε ομαδικά σπορ. Γενικά οποιαδήποτε περίσταση θα τους δώσει την δυνατότητα να πουν μια δυο κουβέντες παραπάνω για τον εαυτό τους και να σπάσουν τα αρχίδια ενός, δύο ή περισσότερων ανθρώπων.

Επίσης ο μαλάκας σπάνια μένει χωρίς ερωτικό σύντροφο. Συνήθως, μάλιστα, οι ερωτικές του σχέσεις καταλήγουν σε γάμο και σε δύο ή περισσότερα παιδιά -εξού και η διαιώνιση του είδους. Το καταφύγιο του μαλάκα είναι η οικογένεια, ένα περιορισμένο πεδίο δράσης όπου μπορεί να βασανίζει τους γύρω του χωρίς πολύ κόπο. Κατά μία έννοια ο μαλάκας είναι καλός σύζυγος. Αυτό οφείλεται στην εν γένει απάθεια του και στην αγάπη του για την ρουτίνα. Μπορεί να κάνει τα ίδια πράγματα είτε καθημερινά είτε σε εβδομαδιαία βάση χωρίς μεγάλες μεταπτώσεις στην απόδοση.

Επίσης η μαλακία δεν συνδέεται με τον δείκτη ευφυϊας. Έχουμε δει μαλάκες με πολύ υψηλό iq και το αντίθετο. Ούτε βέβαια με την κοινωνική θέση. Έχουνε υπάρξει μαλάκες από πρωθυπουργοί μέχρι παρουσιαστές τηλεοπτικών εκπομπών ή καθηγητές πανεπιστημίου… αλλά και μαλάκες της βιοπάλης ή ακόμα και άστεγοι ή τοξικομανείς.

Ο πιο ισχυρός βέβαια κι επικίνδυνος μαλάκας είναι αυτός της διπλανής πόρτας. Ο άνθρωπος που συνδιαλέγεσαι μαζί του σε καθημερινή βάση. Αυτός που αν δεν προσέξεις μπορεί να γίνει ακόμα και φίλος σου ή συνεργάτης ή σύζυγος.

5 πρακτικές συμβουλές αντιμετώπισης ενός μαλάκα

1) Πρώτα από όλα επειδή ο μαλάκας αρέσκεται να σου σπάει τα αρχίδια… -πρόσεξε, κυριολεκτώ, αρέσκεται να σου σπάει τα αρχίδια, δεν τον ενδιαφέρει αν έχει δίκιο ή αν αυτό που κάνεις είναι σωστό ή λάθος ή αν τον έχεις πειράξει, απλά απολαμβάνει να σε βλέπει να υποφέρεις.- Επειδή λοιπόν όπως είπα αρέσκεται να σου σπάει τα αρχίδια μια πρώτη συμβουλή είναι να αποφεύγεις συζητήσεις ή αναλύσεις για το οτιδήποτε μαζί του. Χάνεις τον καιρό σου. Για παράδειγμα αν σε κατηγορήσει πως δεν κάνεις σωστά την δουλειά σου πες του πως έχει δίκιο, αν σε κατηγορήσει πως προσπαθείς να τον κλέψεις παραδέξου το ακόμα κι αν δεν το έχεις κάνει. Είναι κάτι που θα τον παραλύσει. Μην φοβάσαι πως ίσως να σε δυσφημίσει. Θα το έκανε έτσι κι αλλιώς οπότε γλιτώνεις άπειρο χρόνο.

2) Όσο πιο γρήγορα τον ξεφορτωθείς τόσο καλύτερα. Αν είναι πελάτης σου χρέωσε τον διπλά. Ίσως αυτό τον απομακρύνει και αν όχι τουλάχιστον θα βγάλεις κάτι παραπάνω για τον κόπο σου. Αν επιμείνει τότε πρόσφερε του τις χειρότερες υπηρεσίες. Αν για παράδειγμα σερβίρεις καφέ φρόντιζε ο καφές του να είναι πάντα κρύος και να έχει λιγότερη ή περισσότερη ζάχαρη από όσο επιθυμεί.

3) Αν είναι ερωτικός σου σύντροφος ή βγαίνετε ραντεβού χώρισε τον αμέσως. Αν είσαι ερωτευμένος/η ή τον έχεις παντρευτεί τότε συμπεριφέρσου του με τον χειρότερο τρόπο. Γέμισε τον υποψίες για το πόσο πιστή/ος του είσαι. Μην ικανοποιείς καμιά από τις επιθυμίες του. Αν είναι αληθινός μαλάκας θα σε θέλει ακόμα περισσότερο. Πιστεύω είναι ένα από τα καλύτερα τεστ μαλακίας. Ο μαλάκας απολαμβάνει να του φέρονται άσχημα. Είναι άλλωστε αυτό που κάνει και ο ίδιος σε αυτούς που αγαπά.

4) Αν ο μαλάκας που σε ταλαιπωρεί έχει θέση εξουσίας, είναι ας πούμε δάσκαλος σου ή στρατιωτικός διοικητής -το οποίο συμβαίνει πολύ συχνά- προσπάθησε να είσαι όσο πιο αόρατος και τυπικός γίνεται. Αν έχεις ταλέντο στις γαλιφιές τότε γλείψε. Φόρτωσε τον κολακείες και καλά λόγια, κάθισε να ακούσεις τις εκμυστηρεύσεις του όσο ανιαρές και μονότονες κι αν είναι. Το καλύτερο βέβαια που μπορείς να κάνεις είναι να ρουφιανέψεις. Η αγάπη του μαλάκα για τον ρουφιάνο είναι κάτι πραγματικά αξιοθαύμαστο. Που τον χάνεις που τον βρίσκεις πάνω από ένα τηλέφωνο είναι. Είναι η υψηλότερη του τέχνη.

5) Σε γενικές γραμμές τους μαλάκες πρέπει να τους εντοπίζεις από την αρχή. Πολύ πριν φτάσουν κοντά σου και γίνουν κομμάτι της καθημερινότητας σου. Επειδή ένα από τα ισχυρότερα τους όπλα είναι η ηθικολογία ένας ασφαλής τρόπος να τους εντοπίζεις είναι να διατείνεσαι πως είσαι ανήθικος. Ακόμα κι αν δεν είσαι. Οι καλοπροαίρετοι άνθρωποι θα καταλάβουν το πνεύμα σου, ο μαλάκας όμως δεν θα αντέξει να μην σχολιάσει, να μην κακίσει ή να μην σε επικρίνει για την συμπεριφορά σου. Γενικά ο μαλάκας τσιμπάει στα δολώματα … ακούει για κόλαση και ψάχνει για αμαρτωλούς και κολασμένους, ακούει για ασέβεια στον νεκρό και ψάχνει για εκδίκηση και προσβεβλημένους.

Ακούει για τέχνη της αποτυχίας και ψάχνει για αποτυχημένους.

Ένας Θεός ξέρει πόσα πράγματα έχουν γραφτεί για τον έρωτα. Και είναι φυσιολογικό. Όσο υπάρχουν άνθρωποι θα μιλούν για τα δυο πιο συγκλονιστικά γεγονότα της ανθρώπινης ύπαρξης, τον έρωτα και τον θάνατο. Μην έχοντας, δυστυχώς ή ευτυχώς, κάποια ανώτερη δύναμη να μας καθοδηγήσει ως προς τι είναι αληθινός έρωτας ή τι ακριβώς σημαίνει θάνατος, είμαστε αναγκασμένοι να πορευτούμε μόνοι μας. Να μάθουμε από τα λάθη μας και τις αποτυχίες μας. Να ακούσουμε ο ένας τις ιστορίες του άλλου.

Παρακάτω παραθέτω μερικά από τα πράγματα που έμαθα, τρώγοντας τα μούτρα μου και αποτυγχάνοντας ξανά και ξανά όσο αφορά τον έρωτα. Δέκα πράγματα που κάνουν οι Junkies του έρωτα, όλοι αυτοί δηλαδή που δεν μπορούν ή δεν ξέρουν να δείξουν τον απαιτούμενο σεβασμό στον πιο αρχαίο Θεό.

1) Νιώθεις πως δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς αυτόν ή αυτήν. Είσαι από αυτούς που παίρνουν τον σύντροφο τους παραμάσχαλα πρωί βράδυ όπως ο μπεκρής το μπουκάλι του. Από τα ψώνια στο σουπερμάρκετ μέχρι στην ουρά στην εφορία σέρνεις από το χέρι έναν άνθρωπο.

2) Ερωτεύεσαι τα πάντα και τους πάντες. Όπως ο αλκοολικός στην αναβροχιά θα ρουφήξει και φωτιστικό οινόπνευμα έτσι κι εσύ ξεμυαλίζεσαι με το κάθε φρούτο που θα βρεθεί στο δρόμο σου.

3) Τα ποντάρεις όλα στον επόμενο. ‘Όλοι οι προηγούμενοι ήταν μαλάκες.’ λες στον εαυτό σου και το πιστεύεις. ‘Όμως με τον επόμενο θα σπάσει η γκίνια.’ Και πράγματι ύστερα από μερικά ραντεβού είσαι σίγουρος/η πως ο λεγάμενος/η είναι αυτό που πάντα έψαχνες. Όπως συμβαίνει με όλους τους τζογαδόρους κάθε καινούριο στοίχημα σε βυθίζει πιο βαθιά στο χρέος, κάθε φιλί σε σπρώχνει πιο βαθιά στην μοναξιά σου.

4) Αυνανίζεσαι και όταν τελειώνεις βάζεις τα κλάματα. Αυτά τα λίγα λεπτά απόλυτης ελευθερίας και σεξουαλικής εκτόνωσης που θα μπορούσες να τα αφιερώσεις ας πούμε σε ένα remix από Mairilyn Monroe, Scarlett Johanson και την νταντά από την ομώνυμη σειρά, εσύ διαλέγεις να τα δηλητηριάσεις με τον πόνο σου.

5) Είσαι μονίμως απένταρος. Όλοι οι εθισμένοι έχουν κακή σχέση με το χρήμα. Τους αρέσει να ‘ξοδεύονται’, να τα δίνουν όλα. Αντιλαμβάνονται το πάθος ως αυτοκαταστροφή.

6) Δεν έχεις ποτέ κάτι καλύτερο να κάνεις. Ο Μπουκόφσκι -γνωστός μπεκρούλιακας- έλεγε πως όταν συμβαίνει κάτι καλό πίνει για να το γιορτάσει. Όταν συμβαίνει κάτι κακό πίνει για να ξεχάσει. Κι όταν δεν συμβαίνει τίποτα πίνει για να συμβεί κάτι. Αν νιώθεις πως μόνο ο έρωτας δίνει νόημα στην ζωή σου τότε μάλλον ο έρωτας σου δεν είναι και πολύ σπουδαίος. Τουλάχιστον όχι πιο σπουδαίος από μερικά ποτήρια κρασί.

7) Κάνεις όνειρα. Τρελά όνειρα. Περιμένω ακόμα τον μαθηματικό που θα ανακαλύψει έναν αλγόριθμο που θα εκφράζει το βαθμό κατάντιας ενός ανθρώπου σε σχέση με την ομορφιά των ονείρων του. Όταν ο Robert Johnson, θρυλικός μπλουζμαν του 30, συνάντησε τον διάβολο και του ζήτησε να κάνει πραγματικότητα τα όνειρα του, ο διάβολος το μόνο που έκανε ήταν να του δώσει μια κιθάρα. Άσε τα όνειρα και τις ελπίδες στους παπάδες. Χρησιμοποίησε το μυαλό σου και τα ταλέντα σου. Δούλεψε σκληρά. Γίνε κάποιος που αξίζει να αγαπήσει και να αγαπηθεί. 

8) Δεν έχεις φίλους. Έχεις μόνο ανθρώπους για να μοιράζεστε τα βάσανα σας. Η παρέα σας μοιάζει περισσότερο με ψυχανάλυση. Κακή ψυχανάλυση.

9) Δεν ερωτεύεσαι ποτέ. Ή μάλλον ερωτεύεσαι επιδερμικά. Χλιαρά, χωρίς επίγνωση του κινδύνου. Μόνο για το σεξ. Ή μόνο για την παρέα. Είσαι junky γιατί ο φόβος σου για το πάθος δείχνει την εξάρτηση σου από αυτό.

10) Μιλάς πολύ για τον έρωτα. Ανεβάζεις ατάκες στο Facebook. Κάνεις συγκλονιστικές δηλώσεις στο timeline σου. Τραγουδάς καψουροτράγουδα από το πρωί μέχρι το βράδυ. Ο αληθινός έρωτας είναι μουγκός. Καμιά κουβέντα δεν μπορεί να τον εκφράσει. Ένα βλέμμα, κάτι αστείο, μια αμήχανη στιγμή την ώρα της ερωτικής πράξης… τα πιο απλά πράγματα μπορεί να σημαίνουν και τα πιο πολλά.  Δεν υπάρχουν συνταγές. Με τον αληθινό έρωτα  δεν είσαι ποτέ σίγουρος… κανείς δεν ξέρει. Αν είναι περισσότερο μπελάς ή ευλογία.

Ο έρωτας

Θυμάμαι έναν φίλο μου στο γυμνάσιο -ήταν πολύ αδύνατος και φορούσε σιδερένια γυαλιά μυωπίας- ο οποίος όποτε του ανέφερα πως είμαι ερωτευμένος -και ήμουν αρκετά συχνά- χαμογελούσε με το πιο πικρόχολο χαμόγελο του και μου έλεγε το εξής:

Ο έρωτας δεν είναι τίποτα παραπάνω από έκκριση συγκεκριμένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο σου. Είναι τόσο απλό.

Κάθε φορά που άκουγα εκείνη την φράση είχα την αίσθηση πως κυριολεκτικά κατουρούσε με τις ηλίθιες φιλοσοφίες του πάνω σε ότι πιο ιερό και αγνό έκρυβα στο βάθος της ψυχής μου.

Θυμάμαι να βαδίζουμε για ώρες στους δρόμους κοιτάζοντας κάτω χωρίς να ανταλλάσσουμε ούτε μια κουβέντα.

Στην πράξη βέβαια ήμουν άσχετος όσο αφορά τα ερωτικά ζητήματα. Δεν είχα φιλήσει ποτέ μου κορίτσι και δεν είχα ιδέα για ποιο λόγο θα ήμουν ευτυχισμένος αν έβαζα το χέρι μου ανάμεσα στα πόδια της. Όμως ήμουν σίγουρος. Ο έρωτας ήταν κάτι σπουδαίο. Το είχα ακούσει σε τραγούδια. Το είχα διαβάσει σε βιβλία. Το ένιωθα κάθε φορά που μια συμμαθήτρια μου φορούσε στενό τζιν και ανέβαινε τις σκάλες για την τάξη.

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε και το μόνο που έχω να πω για το θέμα είναι πως στην πραγματικότητα δεν ξέρω τι ακριβώς είναι ο έρωτας.

Αυτό που ξέρω είναι πως έχω δει ανθρώπους να κάνουν ένα σωρό ανόητες πράξεις στο όνομα του. Έχω δει γυναίκες να ανέχονται να τις κακοποιούν, άντρες να στραπατσάρουν τα αμάξια τους μεθυσμένοι στην εθνική, μπουνταλάδες να στέλνουν ανόητα μηνύματα με καρδούλες και ποιήματα της κακιάς ώρας. Ξέρω ανθρώπους που χαράμισαν ολόκληρα χρόνια της ζωής τους περιμένοντας. Περιμένοντας υπομονετικά για το άλλο τους μισό…

Υποθέτω πως ο έρωτας είναι μια από αυτές τις λέξεις που σημαίνουν τα πάντα και τίποτα. Ιστορικά έχει πάρει εκατοντάδες διαφορετικές μορφές. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν σεξουαλική επιθυμία και πόθος. Στα τέλη του Μεσαίωνα μπορούσε να σημαίνει κάτι απόλυτα υπερβατικό και αγνό όπως την ολοκληρωτική παράδοση στο θέλημα του Θεού ή κάτι λιγόψυχο και θηλυπρεπές όπως την εμμονή ενός άνδρα με το γυναικείο φύλλο. Στις μέρες μας διαφημίζεται ως το απόλυτο ελιξίριο. Ο έρωτας θα σε κρατήσει για πάντα νέο. Θα σου δώσει ζωή. Θα σε κάνει ευτυχισμένο. Όπως μια μάρκα δημητριακών ή ένα πλυντήριο νέας γενιάς.

Στα βιβλιοπωλεία υπάρχουν εκατοντάδες βιβλία για τον έρωτα. Τα περισσότερα είναι οδηγοί επιβίωσης. Πως να κάνεις μια σχέση να κρατήσει για πάντα. Πως να γοητεύσεις μια γυναίκα ή έναν άντρα. Έχω διαβάσει αρκετά από αυτά. Τα περισσότερα είναι για πέταμα όπως οι κακογραμμένες οδηγίες χρήσεις. Στο τέλος δεν ξέρεις που να βάλεις τι και κλαις τα λεφτά που ξόδεψες.

Υπάρχουν ακόμα βιβλία ανθολόγια με κουβέντες διάσημων συγγραφέων ή διανοούμενων. Όμως είναι ηλίθιο να ακούσεις συμβουλές διανοούμενων για τον έρωτα. Ο έρωτας γίνεται με τα χέρια και το στόμα και τα γεννητικά όργανα. Πιο λογικό θα ήταν να ακούσεις τι έχει να σου πει μια έμπειρη ιερόδουλη ή ακόμα ένας μικροβιολόγος για το θέμα.

Ο τζόγος

Ο έρωτας είναι όπως ο τζόγος. Ελπίζεις πως θα πιάσεις πολλά, πως θα πιάσεις το τζακ ποστ, όμως στην τελική βγαίνεις πάντα χαμένος.

Μελέτες έχουν δείξει πως οι παθολογικοί τζογαδόροι πάσχουν από χαμηλότερα επίπεδα νορεπινεφρίνης, μιας ουσίας που δρα ως νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο. Φαίνεται πως η ένταση και ο ενθουσιασμός που αισθάνεται ο τζογαδόρος την ώρα του παιχνιδιού βοηθούν στην έκκριση αυτής της ορμόνης σε μεγαλύτερες ποσότητες στον εγκέφαλο. Ο τζόγος τους προσφέρει, έστω και προσωρινά, την πνευματική διαύγεια και την ευφορία που τους λείπει.

Σου το είπα, είναι όλα στον εγκέφαλο. Έκκριση χημικών ουσιών.

Ο ίδιος δεν έχω υπάρξει θύμα της μανίας του τζόγου. Απορώ πως μου ξέφυγε ανάμεσα στις πολλές παθολογικές και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές που έχω. Έχω όμως γνωρίσει αρκετούς παθολογικούς τζογαδόρους στην ζωή μου.

Πριν αρκετά χρόνια, στα χρόνια των σπουδών μου στην Αγγλία, δούλευα σε ένα μεξικάνικο εστιατόριο. Ο μόνος Έλληνας εκτός από εμένα στην επιχείρηση ήταν ένας τύπος από την Καλαμάτα. Εγώ ήμουνα δεν ήμουνα είκοσι χρονών ενώ εκείνος ήταν τριάντα και βάλε. Τον θυμάμαι παρότι έχουν περάσει τόσα χρόνια και παρότι δεν υπήρξαμε ποτέ φίλοι γιατί μου έκανε εντύπωση το παρουσιαστικό και η προφορά του. Ήταν αρκετά ψηλός και είχε ένα ασύμμετρα μεγάλο κεφάλι το οποίο άλλαζε αποχρώσεις σαν ηλεκτρονικό παιχνίδι .

Κάθε βράδυ μας εξηγούσε το σύστημα του στο μπλακ τζακ, το οποίο δεν βασιζόταν καθόλου στην τύχη.

‘The English dont know how to play. They are drunk. I play seriously. I never drink’

Κάθε βράδυ έφευγε από το εστιατόριο για να πάει στο καζίνο και το μεγάλο κεφάλι του αναβόσβηνε μέσα στο στενό δρόμο μιας από τις εκατοντάδες θλιβερές βρετανικές πόλεις του ανατολικού Έσσεξ.. Επέστρεφε την επομένη ωχρός για να δέσει την ποδιά στην μέση του και να ξεκινήσει την δουλειά. Κοιτούσε συνέχεια χαμηλά και δεν μιλούσε σε κανένα.

Μια μέρα με έπιασε από τον ώμο και με πήρε στην άκρη.

‘Αύριο φεύγω. Επιστρέφω Ελλάδα’ μου είπε.

‘Τι έγινε; πως κι έτσι;’

‘Ο πατέρας μου είναι άρρωστος. Πεθαίνει.’

Τον κοίταξα στα μάτια. Είχε δυο όμορφα γαλάζια μάτια. Ξεθωριασμένα και καθαρά όπως ενός παιδιού από διαφημιστικό. Κούμπωσε το μπουφάν του και έβαλε το σακίδιο του στον ώμο.

‘Δυο μήνες ήθελα ακόμα. Δυο μήνες και θα τα είχα καταφέρει.’

Το αύριο

Ένα πράγμα που έχουν κοινό όλοι οι άνθρωποι με μεγάλες προσδοκίες, είτε είναι ερωτικές, είτε οικονομικές είτε οποιασδήποτε άλλης φύσης είναι πως αργά ή γρήγορα έρχονται αντιμέτωποι με την θλιβερή πραγματικότητα της κατάστασης τους. Δεν είναι τυχαίο πως τα ποσοστά αυτοκτονίας των παθολογικών τζογαδόρων είναι υψηλότερα στις μεγάλες ηλικίες. Δεν είναι και λίγο να συνειδητοποιείς πως έχεις πετάξει μια ολόκληρη ζωή στα σκουπίδια για το τίποτα.

Η κατάρα του τζογαδόρου, του ερωτευμένου, του εξαρτημένου είναι η λέξη αύριο. Αύριο θα σταματήσω να πίνω, αύριο θα πιάσω την καλή, αύριο θα με αγαπήσει… Η λέξη αύριο είναι το μεγαλύτερο ναρκωτικό. Απαλύνει όλους τους πόνους, σε βοηθάει να κοιμηθείς, σου δίνει κουράγιο για να αντέξεις μια δύσκολη κατάσταση όμως στην ουσία σε σκοτώνει αργά και βασανιστικά.

Δεν υπάρχει πιο εύκολος τρόπος για να βγάλεις χρήματα από το να πουλήσεις ωραία, ελπιδοφόρα ‘αύριο’ στους ανθρώπους. Οι εκκλησίες πουλάνε δευτέρες παρουσίες, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα λαμπρές καριέρες, οι κρέμες νυχτός νεανικές απαλές επιδερμίδες μέχρι τα βαθιά γεράματα…

Ο Σαίξπηρ στο απόγειο της δραματικής του τέχνης έβαλε τον πιο τραγικό του ήρωα τον Μακμπέθ να απαγγέλλει απελπισμένος στην σκηνή.

Αύριο και αύριο και αύριο …

Αυτή η απλή λέξη, που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, είναι για πολλούς κριτικούς η κορυφαία στιγμή της δραματικής του ποίησης. Η πεμπτουσία της τραγωδίας στην θεατρική πράξη.

Η διαφήμιση μου

Θυμάμαι κάποτε στον αερολιμένα Αθηνών -δεν ξέρω αν είναι ακόμα έτσι-  υπήρχαν μεγάλες αφίσες με διαφημίσεις της μάρκας ουίσκι Johnny Walker. Ήταν αφίσες με την χαρακτηριστική φιγούρα του Βρεττανού Λόρδου να βαδίζει με το μπαστούνι του. Κάτω από την φιγούρα υπήρχαν αποφθέγματα διάσημων συγγραφέων και η χαρακτηριστική φράση ‘Keep Walking’ συνέχισε να περπατάς.

Μου ήρθε η ιδέα τότε να γράψω την καλύτερη διαφήμιση για τον Τζόνυ Ουόκερ. Η αλήθεια είναι πως μου αρέσει το ουίσκυ. Μου αρέσει επίσης η φιλοσοφία πίσω από εκείνες τις διαφημίσεις. Ναι φίλε μου, τα έχεις κάνει σκατά. Ναι, έπεσες έξω. Ναι, το αύριο στο οποίο πίστεψες και στοιχημάτισες όλη σου την ζωή αποδείχθηκε μια μαλακία, όμως πιες ένα ποτήρι ουίσκυ και συνέχισε να περπατάς. Ήταν αληθινό και την ίδια στιγμή ανάλαφρο.

Ο Τζόνι Ουόκερ δεν διατείνεται πως αύριο όλα θα είναι καλύτερα, δεν υπόσχεται κάτι υπέροχο ή μοναδικό όπως οι παπάδες ή τα λεπτά προφυλακτικά για μεγαλύτερη απόλαυση. Ο Τζόνι Ουόκερ δεν υπόσχεται την γη της επαγγελίας, ούτε μια υπέροχη οσμή στις μασχάλες που θα ξετρελάνει τις γυναίκες.

Το μόνο που σε παροτρύνει να κάνεις είναι να συνεχίσεις να βαδίζεις μπροστά. Ότι και να έχει συμβεί. Να πιεις ένα ποτήρι ουίσκι, να χαλαρώσεις και να συνεχίσεις τον δρόμο σου. Είναι σαν τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ όμως χωρίς τον στόμφο και την βαρύγδουπη ποίηση.

Σας παρουσιάζω λοιπόν την διαφήμιση μου για τον Τζόνυ Ουόκερ. Την αφιερώνω σε όλους εσάς εκεί έξω που πιστέψατε σε έναν υπερβατικό απόλυτο έρωτα, ή σε ένα τυχερό φύλλο στο μπλακ τζακ, ή ακόμα στην απόλυτη ευτυχία και τον αληθινό έρωτα…

Keep Walking

Προσπαθώ να βάλω όλα τα κομμάτια σε σειρά
όλα τα λάθη μου, τις εμμονές μου, αυτά που μου αρέσουν
αυτά που με κάνουν και χάνω το κουράγιο μου.

Είναι τόσο σημαντικό να αρχειοθετείς, να έχεις ένα σύστημα
να φτιάχνεις την αλφάβητο σου, για να μπορείς έπειτα
να μιλήσεις, να εξηγήσεις στους γύρω σου τι είναι αυτό που ζητάς.

Κι ας είναι μάταιο.
Γιατί το ξέρεις … πως μια μέρα όλα όλα όσα έφτιαξες θα σκορπίσουν.
Είτε θα τα παρασύρει η συνήθεια … είτε θα τα σκοτώσει ο καιρός …

Υπάρχουν εκατοντάδες τρόποι να καταστραφούν αυτά που δημιούργησες.
Όμως κάθε καταστροφή θα έχει το σπέρμα μιας καινούριας μέρας μέσα της …

Κάθε καταστροφή, κάθε λόξα που θα σε
οδηγεί σε λάθος δρόμο
θα σου προσφέρει καινούριες ιδέες, θα ανοίγει νέα
ενδεχόμενα που δεν είχες ποτέ σου
φανταστεί.

Προσπάθησε να κλείσεις τα αυτιά σου στις σειρήνες. Το ξέρω
είναι δύσκολο. Όμως αξίζει.
Μην παρασύρεσαι από τον λούστρο των γκλος
περιοδικών.
Δεν είναι διαφήμιση η ζωή.

Δεν ξέρω πως θα το καταφέρεις. Δεν ξέρω αν είσαι από τους
τύπους που σφίγγουν τα δόντια ή αν απλά
σ’ αρέσει να γελάς με τα καμώματα σου.
Όπως και να ‘χει βάλε τα δυνατά σου.

Κι αν συμβαίνει να περνάς, τώρα που το διαβάζεις αυτό,
μερικές δύσκολες ώρες.
Αν ακούς τους μπελάδες  να σου χτυπούν την πόρτα
για μια ακόμα φορά, θυμήσου
πως αυτή είναι η πιο μεγάλη σου ευκαιρία.

Βάλτο καλά στο μυαλό σου. Οι πιο τρομαχτικές δυνάμεις
εκεί έξω μπορούν να γίνουν οι πιο πιστοί σου υπηρέτες.
Όλα είναι δυνατά.
Αρκεί να ανοίξεις την πόρτα και να βγεις έξω για να συναντήσεις αυτό που σε τρομάζει.

Θα καταλάβεις ίσως τότε πως η ευτυχία είναι όπως και ο έρωτας   – ένας μονόδρομος που αρκεί μονάχα
να τον περπατήσεις.

Τις τελευταίες μέρες έλαβα αρκετά μηνύματα σχετικά με το άρθρο μου ‘Γράψε τους στα αρχίδια σου και πήγαινε στην κόλαση‘. Το κείμενο μου δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μια προσπάθεια να μιλήσω σε ανθρώπους που πέρασαν τις ίδιες ή ίσως χειρότερες καταστάσεις που πέρασα κι εγώ. Φυσικά δεν δίνω καμιά λύση στα προβλήματα κανενός. Το κείμενο αποτελεί μια πρόταση. Μια πρόταση να ξανασκεφτούμε τους λόγους που δεν είμαστε ικανοποιημένοι με τις ζωές μας.

Η βασική ιδέα είναι πως είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε οποιοδήποτε δρόμο επιθυμούμε. Κανείς δεν μας εμποδίζει. Ωστόσο τα αποτελέσματα των επιλογών μας δεν είναι στο χέρι μας να τα ελέγξουμε. Τουλάχιστον στο μεγαλύτερο ποσοστό. Αν θέλεις να ζεις ελεύθερος θα πρέπει να μάθεις να ζεις με την αποτυχία και την απόρριψη και ακόμα χειρότερα με την απώλεια.

Δεν υπάρχει κάποια μαγική λύση. Η γνώμη μου είναι πως όποιος σου προσφέρει μια μαγική ή εύκολη λύση είναι στην ουσία απατεώνας ή στην καλύτερη περίπτωση πεπλανημένος και ο ίδιος.

Παρακάτω παραθέτω μια λίστα με παραδείγματα του τι σημαίνει να είσαι πρακτικά στα αρχίδια σου.

1) Πρώτα από όλα είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου. Αν δεν σε νοιάζει τι πιστεύουν οι άλλοι γιατί να κρύβεις τις αδυναμίες σου ή την ευάλωτη πλευρά σου. Στην πράξη άλλωστε είναι αδύνατο να κρυφτείς. Οι αδυναμίες σου και οι ανασφάλειες σου αργά ή γρήγορα -ιδίως τις κρίσιμες στιγμές- θα έρθουν στην επιφάνεια. Όσο πιο γρήγορα τις αποδεχθείς τόσο καλύτερα θα μπορέσεις να τις διαχειριστείς.

2) Αντέχεις να λες όχι. Το να προσπαθούμε να ικανοποιούμε τους γύρω μας δεν είναι πράξη αγάπης. Είναι μια απαίσια και ύπουλη στρατηγική. Κάνουμε πράγματα τα οποία δεν επιθυμούμε να κάνουμε, περιμένοντας και οι άλλοι να κάνουν το ίδιο για εμάς. Τις περισσότερες φορές καταλήγει σε οργή και μίσος για τους γύρω μας επειδή δεν έπεσαν στην παγίδα μας.

3) Δεν ντρέπεσαι για τις ανάγκες σου. Σταμάτα να κάνεις αστειάκια με την επιθυμία σου να ζεις άνετα ή να κάνεις σεξ. Είναι φυσιολογικό. Είμαστε ζώα και αποτελούν τα βασικά μας ένστικτα. Αναγνώρισε τα ίδια ένστικτα και στους υπόλοιπους ανθρώπους. Θα σε γλιτώσει από το δηλητήριο του φθόνου και θα σου δώσει κίνητρο να διεκδικείς πιο ξεκάθαρα αυτό που επιθυμείς.

4) Δεν νιώθεις άσχημα όταν είσαι ευτυχισμένος. Ναι, η ευτυχία σου μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταστραφεί. Ο αγαπημένος σου ίσως να σε πληγώσει, οι ανταγωνιστές σου ίσως να σε ξεπεράσουν, οι φίλοι σου ίσως να σε προδώσουν. Ίσως να πέσει και ένα αμόνι στο κεφάλι σου όσο περπατάς σφυρίζοντας στο δρόμο.

5) Δεν έχεις ταμπού με την ψυχική υγεία. Γιατί να φοβάσαι να συμβουλευτείς έναν ειδικό ψυχολόγο ή ψυχίατρο αν η ποιότητα ζωής σου δεν είναι αυτή που επιθυμείς; Τόσο πολύ σε ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων; Θα έκανες το ίδιο αν είχες πρόβλημα με το ζάχαρο σου ή κάποιον τραυματισμό;

5) Δεν είσαι υπερβολικά ταπεινός ούτε υπερβολικά υπερόπτης. Είναι όψεις του ίδιου νομίσματος. Ασχολείσαι υπερβολικά με το τι νομίζουν οι άλλοι για σένα. Διαφήμισε χωρίς φόβο τις επιτυχίες σου και παραδέξου τις αποτυχίες σου. Αυτό κάνεις όταν δεν σε νοιάζει η γνώμη των άλλων.

6) Λες την γνώμη σου χωρίς εκπτώσεις. Μάθε να έρχεσαι σε σύγκρουση για αυτά που πιστεύεις. Γιατί πρέπει να τα έχεις καλά με όλους; Εδώ οι παπάδες που υποτίθεται αγαπούν τον πλησίον τους εύχονται καρκίνο από άμβωνος σε όποιον διαφωνεί μαζί τους. Εμείς οι κολασμένοι τι πρέπει να κάνουμε;

7) Αντέχεις να μένεις μόνος. Η κακή παρέα είναι χειρότερη από την καθόλου.

8) Θυμάσαι πάντα πως είσαι φθαρτός. Το σώμα σου δεν θα ζήσει αιώνια με ευχές. Όμως με μια καλή ποιότητα ζωής, σωστή διατροφή και λίγη άσκηση, αν είσαι τυχερός, θα αντέξεις μερικά χρονάκια παραπάνω.

9) Δεν σπαταλάς τον θυμό σου εδώ κι εκεί. Το να οδηγάς σαν παλαβός ή να μπλέκεις με τον νόμο για σαχλαμάρες δεν δείχνει ότι είσαι στα αρχίδια σου. Το κάνεις γιατί θέλεις να προκαλέσεις και στην πράξη είναι αυτοκαταστροφικό. Θα σκοτωθείς χωρίς λόγο ή θα καταλήξεις φυλακή.  Κράτα την οργή σου για αυτούς που πραγματικά σου δημιουργούν προβλήματα και φοβάσαι να τα βάλεις μαζί τους. Έναν γονιό που σε καταπιέζει, ή ένα άθλιο εκπαιδευτικό σύστημα ή έναν bully στο σχολείο.

10) Δεν φοβάσαι να δείξεις την τρυφερότητα σου. Με τον τρόπο που κοιτάζεις, το άγγιγμα σου ή μερικές απλές κουβέντες. Είναι η μεγαλύτερη απόδειξη πως είσαι αληθινά στα αρχίδια σου.